अन्नाची उत्क्रांती: आरोग्य आणि समाजावरील त्याचा प्रभाव – समजून घेणे. (Annachi Utkranti: Arogya Ani Samajavaril Tyacha Prabhav – Samajun Ghene)

एका perfectly पिकलेल्या सफरचंदाचा घास घ्यायची कल्पना करा, त्याचा रस तुमच्या तोंडात फुटतोय, एक असा स्वाद जो तुम्हाला शतकानुशतके चालत आलेल्या मानवी लागवडीशी जोडतो. आता, त्याची तुलना एका फास्ट-फूड बर्गरच्या fluorescent (तेजस्वी) रंगाशी करा, जो जास्तीत जास्त आवड निर्माण करण्यासाठी process (प्रक्रिया) केलेल्या घटकांचा एक मिलाफ आहे. हे दोन अनुभव, जे पाहताक्षणी जगावेगळे वाटतात, ते आहाराच्या विस्तृत आणि गुंतागुंतीच्या उत्क्रांतीचे प्रतिनिधित्व करतात – एक असा प्रवास ज्याने केवळ आपल्या शरीरालाच नव्हे तर आपल्या समाजालाही आकार दिला आहे.

आहाराची पहाट: शिकारी-संकलक ते कृषी प्रणेते

आपले सर्वात पहिले पूर्वज, शिकारी-संकलक, निसर्गासोबत सतत नृत्य करत होते. त्यांचे आहार ऋतूमानानुसार, शिकारीच्या उपलब्धतेनुसार आणि वन्य वनस्पतींच्या विपुलतेनुसार ठरत असे. जीवन एक जुगार होते, सतत अन्नाचा शोध घेणे जिथे तग धरून राहणे हे अनुकूलता आणि पर्यावरणाच्या घनिष्ठ ज्ञानावर अवलंबून होते. एका लहान मानवी गटाची कल्पना करा जी गवताळ प्रदेशातून (savanna) प्रवास करत आहे, त्यांचे डोळे क्षितिजावर गॅझेल किंवा बेरीची चिन्हे शोधत आहेत. त्यांचे जेवण, मुळे, फळे, कीटक आणि क्वचित प्रसंगी, मौल्यवान मांस यांचा एक मिलाफ, विविध प्रकारचे पोषक तत्व पुरवत असे, जरी ते अनियमित असले तरी. ‘grocery shopping’ (किराणा खरेदी) किंवा ‘meal prepping’ (जेवणाची तयारी) अशी कोणतीही संकल्पना नव्हती; प्रत्येक दिवस एक नवीन आव्हान होता, त्यांच्या संसाधनांचा कस लावणारी परीक्षा होती. ही जीवनशैली, कठीण असली तरी, जमिनीशी एक सखोल संबंध आणि आधुनिक लोकसंख्येमध्ये क्वचितच दिसणारी शारीरिक तंदुरुस्ती वाढवणारी होती. सतत हालचाल, विविध आहार आणि प्रक्रिया केलेल्या (processed) पदार्थांची अनुपस्थिती यामुळे एक सडपातळ शरीर आणि गरजेनुसार तयार झालेली लवचिकता मिळत असे. केंद्रित शर्करा (concentrated sugars) आणि शुद्ध कार्बोहायड्रेट्स (refined carbohydrates) नसल्यामुळे त्यांच्या शरीरात इन्सुलिनची वाढ आणि घट (insulin spikes and crashes) होत नसे, ज्यामुळे आज अनेकजण त्रस्त आहेत. टाइप 2 मधुमेह आणि हृदयविकार यांसारखे आजार, जे आता विकसित जगात मोठ्या प्रमाणात आहेत, ते जवळजवळ अस्तित्वातच नव्हते. खाद्य आणि औषधी वनस्पतींबद्दलचे त्यांचे ज्ञान encylopedic ( encylopedic) होते, पिढ्यानपिढ्या ते ज्ञान हस्तांतरित केले जात होते, हे त्यांच्या नैसर्गिक जगाशी असलेल्या सखोल संबंधाचा पुरावा आहे. त्यांना अत्यंत कुशल survivalist (जीव वाचवणारे) समजा, त्यांचे जीवन पृथ्वीच्या लयबद्धतेशी गुंफलेले होते.

मग, सुमारे 10,000 वर्षांपूर्वी, एक मोठा बदल झाला: कृषी क्रांती. माणसाला लागवड करण्याची शक्ती, वनस्पती आणि प्राणी पाळीव करण्याची क्षमता समजली. अचानक, अन्न उत्पादन अधिक predictable (अंदाज करण्यायोग्य) झाले, ते निसर्गाच्या लहरींवर कमी अवलंबून राहू लागले. वस्त्या वाढू लागल्या, गावे शहरांमध्ये रूपांतरित झाली आणि समाज रुजू लागला. हा एक game-changer (महत्वाचा बदल) होता, मानवी इतिहासातील एक निर्णायक क्षण होता. शेतीमुळे अन्नाचा साठा वाढला, ज्यामुळे लोकसंख्या वाढली आणि विशेषीकरण वाढले. प्रत्येकाला शिकारी किंवा संकलक असण्याची गरज नव्हती; काही कारागीर, व्यापारी किंवा शासक बनू शकले. या विशेषीकरणामुळे innovation (नवीन कल्पना) आणि सामाजिक गुंतागुंत वाढली. तथापि, ही नव्याने मिळालेली समृद्धी एका किंमतीवर आली. आहार कमी वैविध्यपूर्ण झाले, अनेकदा गहू, तांदूळ किंवा मका यांसारख्या एकाच मुख्य पिकावर ते अवलंबून राहिले. या अवलंबनामुळे nutritional deficiencies (पोषक तत्वांची कमतरता) निर्माण झाली आणि पीक अयशस्वी झाल्यास दुष्काळास बळी पडण्याची शक्यता वाढली. स्थिर जीवनशैलीकडे वळल्याने नवीन आव्हाने आली. पाळीव प्राण्यांच्या सान्निध्यात राहिल्याने zoonotic diseases (प्राण्यांपासून माणसांना होणारे रोग) होण्याचा धोका वाढला. वस्त्यांमध्ये कचरा साचल्याने रोग निर्माण होण्यास वाव मिळाला. जमिनीची लागवड करण्याच्या क्रियेने पर्यावरणाचे रूपांतर केले, ज्यामुळे deforestation (जंगलतोड) आणि soil erosion (जमिनीची धूप) झाली. कृषी क्रांती, प्रगतीसाठी catalyst (उत्प्रेरक) ठरली असली तरी, तिने नवीन आरोग्य आणि पर्यावरणीय समस्यांची बीजे रोवली. त्या पहिल्या शेतकऱ्यांची कल्पना करा, जे अथकपणे जमीन नांगरत होते, त्यांना कल्पनाही नव्हती की त्यांची कृती मानवी इतिहासाचा मार्ग बदलून टाकेल, चांगल्यासाठी आणि वाईटासाठी.

शुद्धतेचा उदय: गिरण्यांपासून ते मोठ्या प्रमाणावर उत्पादनापर्यंत

शतकानुशतके, अन्न उत्पादन मोठ्या प्रमाणात agrarian (कृषीप्रधान) राहिले, ऋतूंच्या लय आणि मानवी श्रमाने विणलेले एक चित्र होते. स्थानिक गिरण्यांमध्ये धान्य दळले जात होते, कुटुंबे त्यांच्या बागांची काळजी घेत होती आणि समुदाय गजबजलेल्या बाजारपेठेत वस्तूंची देवाणघेवाण करत होते. आपण जे अन्न खात होतो ते बहुतेक वेळा नैसर्गिक आणि प्रक्रिया न केलेले (unprocessed) होते, ते जमीन आणि त्याची लागवड करणाऱ्या लोकांचे थेट प्रतिबिंब होते. तथापि, बदलाची बीजे आधीच पेरली गेली होती. तांत्रिक प्रगती, विशेषत: milling (दळण) आणि preservation (संरक्षण) तंत्रात, हळूहळू अन्न परिदृश्याचे रूपांतर करण्यास सुरुवात झाली. watermill (पाण्याची गिरणी) आणि windmill (पवनचक्की) च्या शोधांमुळे अधिक efficient (कार्यक्षम) धान्य प्रक्रिया करणे शक्य झाले, ज्यामुळे उत्तम प्रतीच्या पिठाचे उत्पादन झाले. यामुळे, अधिक refined (शुद्ध) बेकरी उत्पादनांचा मार्ग मोकळा झाला, जो एकेकाळी फक्त श्रीमंतांसाठी राखीव होता, परंतु हळूहळू तो सामान्यांसाठी अधिक सुलभ झाला. मीठ (Salting), धूम्रपान (smoking) आणि लोणचे (pickling) हे अन्न टिकवण्याचे आवश्यक मार्ग राहिले, ज्यामुळे समुदायांना अतिरिक्त पिके साठवता आली आणि त्यांचे shelf life (टिकण्याची क्षमता) वाढवता आली. ही तंत्रे, आधुनिक मानकांनुसार प्राथमिक असली तरी, विशेषत: कठोर हवामान किंवा दीर्घकाळ हिवाळा असलेल्या प्रदेशांमध्ये जगण्यासाठी महत्त्वपूर्ण होती. गजबजलेल्या मध्ययुगीन (medieval) बाजाराची कल्पना करा, जिथे शेतकरी आणि कारागीर अभिमानाने त्यांचे उत्पादन प्रदर्शित करत होते, हे त्यांच्या कठोर परिश्रम आणि कल्पकतेचा पुरावा आहे. अन्न साधे, पौष्टिक आणि स्थानिक terroir (स्थळ) शी जोडलेले होते.

18 व्या आणि 19 व्या शतकातील औद्योगिक क्रांतीने अन्न उत्पादनात मोठा बदल घडवून आणला. तांत्रिक innovation (नवीन कल्पना) आणि fossil fuels (जीवाश्म इंधन) च्या वापरामुळे मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन (Mass production) शक्य झाले, ज्यामुळे शेती आणि अन्न प्रक्रियेत अभूतपूर्व बदल झाला. McCormick reaper (मॅकॉर्मिक कापणी यंत्र) आणि steel plow (स्टील नांगर) सारख्या नवीन यंत्रसामग्रीने कृषी उत्पादन नाटकीयदृष्ट्या वाढवले. मोठ्या प्रमाणावर अन्नाची प्रक्रिया आणि पॅकेजिंग (packaging) करण्यासाठी कारखाने सुरू झाले. canning (कॅनमध्ये बंद करणे) आणि refrigeration (शीतकरण) च्या शोधाने shelf life (टिकण्याची क्षमता) वाढवली आणि अन्न दूरवर पोहोचवणे शक्य झाले. या युगामध्ये ग्राहक आणि त्यांच्या अन्नाच्या स्रोतामध्ये दुरावा निर्माण झाला. अन्न अधिकाधिक process (प्रक्रिया) केलेले, standardized (मानकीकृत) आणि त्याच्या नैसर्गिक उत्पत्तीपासून वेगळे केले गेले. पोषण आणि चवीऐवजी कार्यक्षमता आणि नफा यावर लक्ष केंद्रित केले गेले. लोणीच्या जागी margarine (कृत्रिम लोणी), साखरेच्या जागी high-fructose corn syrup (उच्च फ्रुक्टोज कॉर्न सिरप) आणि निकृष्ट घटकांची चव लपवण्यासाठी artificial flavors (कृत्रिम चव) आणि रंगांचा वापर करण्यात आला. mass advertising (मोठ्या प्रमाणावर जाहिरात) च्या वाढीने या प्रवृत्तीला आणखी खतपाणी घातले, प्रक्रिया केलेले अन्न नैसर्गिक अन्नापेक्षा श्रेष्ठ आहे, असा ग्राहकांचा विश्वास निर्माण केला. धूर ओकत असलेल्या प्रक्रिया केलेल्या अन्नाच्या कारखान्यांची कल्पना करा, जे प्रगतीचे प्रतीक आहे पण आहारासंबंधी नवीन आव्हानांची नांदी आहे. औद्योगिक क्रांती, मानवी कल्पकतेचा विजय असला तरी, आधुनिक अन्न प्रणालीचा पाया रचला, जी प्रणाली अत्यंत कार्यक्षम आणि तितकीच समस्याप्रधान आहे.

सोयीचे युग: प्रक्रिया केलेले पदार्थ आणि फास्ट-फूडची वाढ

20 व्या शतकात प्रक्रिया केलेल्या अन्न उद्योगाची (processed food industry) आणि फास्ट फूडची (fast food) वाढ झाली, ज्यामुळे आपल्या आहारात आणि अन्नाशी असलेल्या आपल्या संबंधात मोठे बदल झाले. सोयीला महत्व प्राप्त झाले आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ (processed foods), त्यांची जास्त shelf life (टिकण्याची क्षमता) आणि तयार करण्याची सुलभता यामुळे ते लवकरच लोकप्रिय झाले. हे पदार्थ, ज्यामध्ये साखर, मीठ आणि unhealthy fats (अस्वास्थ्यकर चरबी) भरपूर प्रमाणात असतात, ते व्यस्त ग्राहकांना त्वरित आणि परवडणारी meals (जेवण) म्हणून आकर्षित करतात. सुपरमार्केटच्या (supermarkets) वाढीने या प्रवृत्तीला आणखी खतपाणी घातले, ज्यात प्रक्रिया केलेले पदार्थ (processed foods) मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध होते, आकर्षकपणे पॅक केलेले आणि जोरदारपणे त्यांची जाहिरात केली जात होती. फास्ट फूड (fast food), त्याच्या standardized menus (मानक मेनू) आणि कमी किमतीमुळे सर्वत्र पसरले, ज्यामुळे culinary landscape (पाककला परिदृश्य) बदलले आणि आपल्या खाण्याच्या सवयींना आकार मिळाला. मॅकडोनाल्ड्सचे (McDonald’s) सोनेरी कमानी हे अमेरिकन संस्कृतीचे जागतिक प्रतीक बनले, ज्याने जगाच्या कानाकोपऱ्यात आपला प्रभाव पसरवला. या युगात प्रक्रिया केलेले पदार्थ (processed foods) आणि फास्ट फूडच्या (fast food) सेवनात मोठ्या प्रमाणात वाढ झाली, ज्यामुळे obesity (लठ्ठपणा), टाइप 2 मधुमेह, हृदयविकार आणि इतर आहार-संबंधित आजारांमध्ये वाढ झाली.

सोयीच्या आग्रहामुळे आपल्या आरोग्यावर आणि कल्याणावर विनाशकारी परिणाम झाला आहे. प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांमधून (processed foods) पोषक तत्वे काढून टाकली जातात आणि त्यामध्ये फक्त calories (कॅलरी) भरल्या जातात. अनेक प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांमधील (processed foods) साखरेचे प्रमाण insulin resistance (इन्सुलिन प्रतिरोध) आणि वजन वाढण्यास कारणीभूत ठरते. जास्त मीठाचे प्रमाण रक्तदाब वाढवते आणि हृदयविकाराचा धोका वाढवते. unhealthy fats (अस्वास्थ्यकर चरबी), विशेषत: trans fats (ट्रान्स फॅट्स), arteries (धमन्या) बंद करतात आणि inflammation (जळजळ) वाढवतात. प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांमध्ये (processed foods) fiber (तंतुमय पदार्थ) नसल्यामुळे पचनक्रिया बिघडते आणि colon cancer (कोलन कर्करोग) होण्याचा धोका वाढतो. फास्ट फूडमध्ये (fast food) जास्त calorie density (कॅलरी घनता) आणि कमी nutritional value (पोषक मूल्य) असल्याने ते लठ्ठपणाच्या साथीसाठी मोठे योगदान देतात. मोठे portion sizes (भाग आकार), साखरयुक्त पेये आणि deep-fried (तळलेले) पदार्थ वजन वाढवतात आणि आरोग्यास हानिकारक ठरतात. फास्ट-फूड (fast food) उद्योगावर त्याच्या marketing tactics (विपणन युक्त्या) साठी देखील टीका करण्यात आली आहे, ज्या अनेकदा मुले आणि कमी उत्पन्न असलेल्या समुदायांना लक्ष्य करतात. या युक्त्या unhealthy eating habits (अस्वास्थ्यकर खाण्याच्या सवयी) वाढवतात आणि आरोग्याच्या विषमतेला प्रोत्साहन देतात.

अन्न वर्ग	सरासरी साखरेचे प्रमाण (प्रत्येक सर्व्हिंगमध्ये)	सरासरी सोडियमचे प्रमाण (प्रत्येक सर्व्हिंगमध्ये)	सरासरी चरबीचे प्रमाण (प्रत्येक सर्व्हिंगमध्ये)
प्रक्रिया केलेले नाश्त्याचे धान्य	20-30 ग्रॅम	200-300 मिग्रॅ	1-5 ग्रॅम
फास्ट फूड बर्गर	10-15 ग्रॅम	800-1200 मिग्रॅ	20-30 ग्रॅम
कॅन केलेला सूप	5-10 ग्रॅम	500-800 मिग्रॅ	5-10 ग्रॅम
फ्रोझन पिझ्झा	5-10 ग्रॅम	600-900 मिग्रॅ	10-15 ग्रॅम

सोयीच्या युगाने आपल्या सामाजिक रचनेलाही आकार दिला आहे. कुटुंबे अधिकाधिक फास्ट फूड (fast food) आणि प्रक्रिया केलेल्या meals (जेवण) वर अवलंबून आहेत, ज्यामुळे घरी स्वयंपाक करण्याची पद्धत कमी झाली आहे आणि पारंपारिक पाककला कौशल्यांचा ऱ्हास झाला आहे. जेवणाच्या वेळा, एकेकाळी कुटुंबाच्या जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग, आता घाईगडबडीचे आणि विस्कळीत झाले आहेत. मुले मोठी होत आहेत, त्यांना त्यांचे अन्न कोठून येते किंवा ते कसे तयार केले जाते याबद्दल थोडेच ज्ञान आहे. अन्नाशी असलेला हा दुरावा निरोगी आहाराबद्दल आदर नसण्यास आणि प्रक्रिया केलेल्या (processed) आणि फास्ट फूडवर (fast food) जास्त अवलंबून राहण्यास कारणीभूत ठरला आहे. याशिवाय, प्रक्रिया केलेल्या अन्न उद्योगाच्या (processed food industry) जागतिक पोहोचामुळे जगभरातील आहार एकसारखे झाले आहेत, ज्यामुळे culinary diversity (पाककला विविधता) कमी झाली आहे आणि पारंपारिक अन्न संस्कृतीचा ऱ्हास झाला आहे. धावपळीच्या जीवनात drive-thru (गाडीतून उतरण्याची गरज नसलेली) मधून जाणारे कुटुंब, आधुनिक जीवनातील सोयीच्या युगाचा आपल्या सामाजिक रचनेवर झालेला परिणाम दर्शवते.

बायो-क्रांती: जनुकीय अभियांत्रिकी आणि अन्नाचे भविष्य

20 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात आणि 21 व्या शतकाच्या सुरुवातीस अन्न उत्पादनाच्या एका नवीन युगाची सुरुवात झाली आहे, ज्यात जैवतंत्रज्ञानातील (biotechnology) जलद प्रगती, विशेषत: जनुकीय अभियांत्रिकीचा (genetic engineering) समावेश आहे. genetically modified (GM) crops (जनुकीय सुधारित पिके), कीटक, तणनाशके किंवा दुष्काळ यांना प्रतिरोधक बनवण्यासाठी genetically modified (जनुकीय सुधारित) केलेली, मोठ्या प्रमाणावर वाढत आहेत, ज्यामुळे जागतिक स्तरावर शेतीत बदल झाला आहे. GM crops (जनुकीय सुधारित पिके) चे समर्थक असा युक्तिवाद करतात की ते उत्पादन वाढवू शकतात, कीटकनाशकांचा वापर कमी करू शकतात आणि अन्नाचे nutritional value (पोषक मूल्य) वाढवू शकतात. दुसरीकडे, टीकाकार GM crops (जनुकीय सुधारित पिके) शी संबंधित संभाव्य आरोग्य आणि पर्यावरणीय धोक्यांबद्दल चिंता व्यक्त करतात, ज्यात तणनाशक-प्रतिरोधक तणांचा विकास, जैवविविधतेचे नुकसान आणि allergic reactions (ऍलर्जीक प्रतिक्रिया) होण्याची शक्यता आहे. GM crops (जनुकीय सुधारित पिके) वरील वाद गुंतागुंतीचा आणि बहुआयामी आहे, ज्यामध्ये दोन्ही बाजूंनी जोरदार युक्तिवाद केले जातात.

cellular agriculture (पेशी शेती) चा विकास, ज्याला cultured meat (संवर्धित मांस) किंवा lab-grown meat (प्रयोगशाळेत तयार केलेले मांस) म्हणून देखील ओळखले जाते, अन्न उत्पादनातील आणखी एक संभाव्य क्रांती दर्शवते. cellular agriculture (पेशी शेती) मध्ये पशुधन वाढवण्याची आणि त्यांची कत्तल करण्याची गरज नसताना, प्रयोगशाळेत थेट प्राण्यांच्या पेशींपासून मांस वाढवणे समाविष्ट आहे. cellular agriculture (पेशी शेती) चे समर्थक असा युक्तिवाद करतात की ते मांस उत्पादनाचा पर्यावरणीय प्रभाव कमी करू शकते, प्राण्यांचे कल्याण सुधारू शकते आणि protein (प्रथिने) चा अधिक टिकाऊ स्रोत प्रदान करू शकते. तथापि, हे तंत्रज्ञान अजूनही विकासाच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात आहे आणि cultured meat (संवर्धित मांस) मोठ्या प्रमाणावर तयार करण्यापूर्वी अनेक महत्त्वपूर्ण आव्हाने पार करायची आहेत. उत्पादनाची किंमत कमी करणे, उत्पादन प्रक्रिया वाढवणे आणि cultured meat (संवर्धित मांस) सुरक्षित आणि रुचकर आहे याची खात्री करणे या आव्हानांचा समावेश आहे. प्रयोगशाळेत तयार केलेल्या मांसाची शक्यता प्राणी आणि अन्नाच्या भविष्याशी संबंधित सखोल नैतिक आणि philosophical (तात्विक) प्रश्न उभे करते.

precision fermentation (अचूक fermentation), एक प्रक्रिया जी विशिष्ट घटक तयार करण्यासाठी microorganisms (सूक्ष्मजंतू) वापरते, हा अन्न उद्योगातील आणखी एक transformative (रूपांतर घडवणारे) तंत्रज्ञान आहे. precision fermentation (अचूक fermentation) चा उपयोग dairy proteins (दुग्धजन्य प्रथिने), egg whites (अंड्यातील पांढरा भाग) आणि cocoa butter (कोको बटर) सह विस्तृत उत्पादन तयार करण्यासाठी केला जाऊ शकतो. हे तंत्रज्ञान पारंपारिक प्राणी-आधारित उत्पादनांना अधिक टिकाऊ आणि नैतिक पर्याय निर्माण करण्याची क्षमता देते. उदाहरणार्थ, precision fermentation (अचूक fermentation) चा उपयोग गाईची गरज नसताना dairy proteins (दुग्धजन्य प्रथिने) तयार करण्यासाठी केला जाऊ शकतो, ज्यामुळे dairy farming (दुग्ध व्यवसायाचा) पर्यावरणीय प्रभाव कमी होतो आणि प्राण्यांचे कल्याण सुधारते. त्याचप्रमाणे, precision fermentation (अचूक fermentation) चा उपयोग कोंबड्यांची गरज नसताना egg whites (अंड्यातील पांढरा भाग) तयार करण्यासाठी केला जाऊ शकतो, ज्यामुळे अंडी उत्पादनाचा पर्यावरणीय प्रभाव कमी होतो आणि प्राण्यांचे कल्याण सुधारते. precision fermentation (अचूक fermentation) हे एक वेगाने विकसित होणारे क्षेत्र आहे, ज्यात अन्न उद्योगात क्रांती घडवण्याची क्षमता आहे.

कल्याणकारी लाट: आपल्या ताटांवर पुन्हा हक्क सांगणे आणि आरोग्याची नव्याने व्याख्या करणे

अलिकडच्या वर्षांत, अन्नाचा आपल्या आरोग्यावर आणि पर्यावरणावर होणाऱ्या परिणामाबद्दल जागरूकता वाढत आहे, ज्यामुळे निरोगी खाणे, sustainable agriculture (शाश्वत शेती) आणि ethical food choices (नैतिक अन्न निवड) मध्ये रस वाढला आहे. ही ‘कल्याणकारी लाट’ प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांना (processed foods) नाकारते आणि नैसर्गिक, प्रक्रिया न केलेल्या (unprocessed foods) पदार्थांवर पुन्हा जोर देते. ग्राहक अधिकाधिक organic produce (सेंद्रिय उत्पादन), grass-fed meats (गवतावर वाढवलेले मांस) आणि sustainably sourced seafood (शाश्वत पद्धतीने मिळवलेले सी-फूड) शोधत आहेत. ते अन्न लेबलांवर अधिक लक्ष देत आहेत आणि artificial ingredients (कृत्रिम घटक), added sugars (अतिरिक्त साखर) आणि unhealthy fats (अस्वास्थ्यकर चरबी) असलेले पदार्थ टाळत आहेत. शेतकऱ्यांचे बाजार (farmers’ markets) आणि समुदाय-समर्थित शेती (CSA) कार्यक्रमांची वाढ आपल्या अन्नाच्या स्रोताशी पुन्हा कनेक्ट होण्याची आणि स्थानिक शेतकऱ्यांना समर्थन देण्याची इच्छा दर्शवते. हा चळवळ आहार आणि आरोग्य यांच्यातील संबंधाच्या वाढत्या समजाने, तसेच आधुनिक अन्न प्रणालीच्या पर्यावरणीय आणि सामाजिक परिणामांबद्दलच्या चिंतेने प्रेरित आहे.

plant-based diets (वनस्पती-आधारित आहार) ची वाढती लोकप्रियता ही कल्याणकारी चळवळीतील आणखी एक महत्त्वपूर्ण ट्रेंड आहे. plant-based diets (वनस्पती-आधारित आहार), जे फळे, भाज्या, legumes (शेंगा), nuts (नट्स) आणि seeds (बिया) यावर जोर देतात, ते हृदयविकार, टाइप 2 मधुमेह आणि विशिष्ट प्रकारच्या कर्करोगाचा धोका कमी करतात. plant-based diets (वनस्पती-आधारित आहार) मांस-आधारित आहारापेक्षा अधिक टिकाऊ आहेत, कारण त्यांना उत्पादनासाठी कमी जमीन, पाणी आणि ऊर्जेची आवश्यकता असते. veganism (कट्टर शाकाहार) आणि vegetarianism (शाकाहार) चा उदय प्राणी शेतीशी संबंधित नैतिक चिंतेच्या वाढत्या जाणिवेला, तसेच आपला पर्यावरणीय प्रभाव कमी करण्याच्या इच्छेला दर्शवतो. मांस, दुग्धजन्य पदार्थ आणि अंडी यांचे वनस्पती-आधारित पर्याय उपलब्ध असल्याने plant-based diet (वनस्पती-आधारित आहार) स्वीकारणे पूर्वीपेक्षा खूप सोपे झाले आहे.

gut health (आतड्याचे आरोग्य) मध्ये वाढता रस देखील कल्याणकारी लाटेला चालना देत आहे. gut microbiome (आतड्यांतील सूक्ष्मजंतू), आपल्या digestive system (पचनसंस्थेमध्ये) राहणाऱ्या microorganisms (सूक्ष्मजंतूंचा) चा जटिल समुदाय, आपल्या आरोग्यामध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतो. एक निरोगी gut microbiome (आतड्यांतील सूक्ष्मजंतू) पचन, प्रतिकारशक्ती आणि मानसिक आरोग्यासाठी आवश्यक आहे. ग्राहक अधिकाधिक gut health (आतड्याचे आरोग्य) ला समर्थन देणारे पदार्थ शोधत आहेत, जसे की fermented foods (fermented पदार्थ) (दही, किमची, sauerkraut), prebiotics (प्रीबायोटिक्स) (कांदे, लसूण, केळी) आणि probiotics (प्रोबायोटिक्स) (probiotics (उपयुक्त बॅक्टेरिया असलेले सप्लिमेंट्स)). gut microbiome (आतड्यांतील सूक्ष्मजंतू) च्या समजूती अजूनही प्राथमिक टप्प्यात आहेत, परंतु संशोधन आपल्या आहार, आतड्यांतील सूक्ष्मजंतू आणि आपल्या संपूर्ण आरोग्यामधील गुंतागुंतीच्या संवादाबद्दलचे आपले ज्ञान वेगाने वाढवत आहे. चांगल्या gut health (आतड्याचे आरोग्य) चा शोध अन्न उद्योगात innovation (नवीन कल्पना) आणत आहे, ज्यामुळे निरोगी microbiome (सूक्ष्मजंतू) ला प्रोत्साहन देण्यासाठी नवीन पदार्थ आणि सप्लिमेंट्स विकसित केले जात आहेत. भविष्यात personalized nutrition (वैयक्तिकृत पोषण), आपल्या वैयक्तिक gut microbiome (आतड्यांतील सूक्ष्मजंतूंनुसार) तयार केलेले, सामान्य होईल आणि अन्न आणि आरोग्याकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन बदलेल, याची कल्पना करा.